Vlier

Met de jongste ben ik in het park op zoek naar bloeiende vlieren. We gaan bloesem knippen voor het kook-experiment van vandaag. Hij houdt van boomklimmen, ik van jam koken en soms kunnen we dat prachtig combineren.

Jam maken is een van mijn minder schadelijke afwijkingen. Met gemak maak ik 100 potten jam per jaar. Het is geweldig. Jam maken is extreem simpel en het resultaat is indrukwekkend. Kijk, daar hou ik van. Het geeft me een onbeschrijfelijk ‘rijk’ gevoel iedere keer dat ik zo´n glanzend rijtje pas gevulde potjes op het aanrecht zie staan... alsof ik de natuur te slim af ben geweest, alsof ik het seizoen heb gevangen in een potje. Voor later.

Jam maken is goedkoop. Nou ja niet als je frambozenjam wilt maken in december, maar dat doe ik dan ook niet. Het is een sport om het goedkoop te houden. Dat begint al bij het verzamelen van de potjes. Je kunt naar Dille en Kamille rennen voor nieuwe, maar ik gebruik altijd tweedehands potjes. Sommige zijn prachtig. Je hebt jampotten met rood geruite deksels, die van de Lidl hebben een prachtig model en potjes van de lemoncurd hebben mooie fruitfiguurtjes in het glas. Een leeg appelmoespotje volstaat natuurlijk ook. Na een rondje door de afwasser staan ze keurig in de trapkast te wachten op wat komen gaat.

In het voorjaar maak ik rabarberjam. Rabarber heb ik in overvloed op de tuin, dus als de eerste crumbles en meringues met rabarber de keuken gepasseerd zijn, dan wordt de volgende lading rabarber jam. Gisteren maakte ik nog rabarber-blauwebes-jam, eerdere ladingen waren rabarber-sinaasappel, rabarber-aardbei of heel simpel, rabarber met citroen.

De rode bes levert zo in juni een waanzinnige oogst en ook daarvan verdwijnt veel in de jam. Prachtig helderrood. Glanzend staan de gevulde potten in een rijtje te wachten op hun etiket. Ook dat hoort bij het jam maken; mooie etiketten. Want de meeste potten jam geef je weg, zo gaat dat.

Iedereen in mijn omgeving krijgt jam. Er staat altijd een kleine voorraad in de kast. Buurman haalt bal uit dakgoot? Jam. Uitgenodigd bij vrienden op bbq? Jam mee. Familiebezoek? Bij het uitzwaaien hebben ze steevast een pot jam in handen.

In augustus komt de braam. Het plukken van bramen is een kunst op zich. Mijn onderarmen zien er aan het eind van de zomer altijd uit of ik drie dolle katten heb thuis, wat niet zo is. De geplukte bramen zet ik een paar uur in een volle gootsteen. Alles wat je niet in de jam wilt hebben kruipt vanzelf naar buiten. Even uitlekken en hup de pan in.

In mijn voorraadkast staat nog één potje vijgen-rode-port-jam. Van vorig jaar oktober. Het was de tweede oogst vijgen, die niet zo lekker meer waren uit de hand, maar met een scheut rode wijn fantastisch in de jam. Mijn vijg heeft de afgelopen winter niet overleefd, dus dat potje koester ik nog even.... moet wel een bijzondere gelegenheid zijn waar dat voor open gaat. Je kunt zelfgemaakte jam overigens lang bewaren. Ik doe niet zo moeilijk over de houdbaarheid van dit soort zoet spul. Anderhalf jaar lijkt me geen probleem en mocht ik bij opening twijfelen dan gaat het weg. De potten goed steriliseren is wel een vereiste. Direct voor gebruik gaan ze nog even omgekeerd in een pan met een laagje kokend water. Ik raak de rand van de pot en de binnenkant van het deksel dan niet meer aan. Afgevulde potten zet je even 5 minuten omgekeerd neer.

Het jam-seizoen eindigt met de rozenbottels. In mijn streek groeien de prachtige duinrozen en de bottels leveren een fantastische jam. Het is een heidens karwei om de bottels te wassen en te zeven, de zaden zijn oneetbaar. Het is de meest bewerkelijke jam. Maar als je in de loop van de winter terwijl het buiten guur en donker is, aan een ontbijtje zit en je opent de rozenbotteljam.... je proeft de fluweelzachte friszoete smaak.... dan is het ineens weer even zomer.

Vlierbloesem gelei

20 vlierbloesem schermen

ca. 100 ml vers citroensap

500 gr. geleisuiker

5 lege (jam)potjes, met metalen deksels, schoongewassen

Voor de bloemen van de Vlier moet je naar buiten. Het kan nog nèt, over een week zijn ze uitgebloeid. Zoek struiken in een park of plantsoen, maar niet dicht langs een drukke weg. Je hebt voor 5 potjes jam ongeveer 20 mooie schermen nodig. Eenmaal thuis schud je de bloemen boven de gootsteen zorgvuldig uit. Knip de dikke stelen van de bloemen, maar was ze niet. Hou 1 mooi bloemscherm achter; leg het gewikkeld in een stuk vochtig keukenpapier in de koelkast.

Zet de bloemen nèt onder water en laat een nacht staan.

Schep de bloemen met een schuimspaan uit het water, de bloemen kun je nu weggooien. Het water kan er troebel uitzien, dat hoort. Leg wat keukenpapier in een zeef en schenk het bloesemwater er door. Is het je nog niet schoon genoeg herhaal dat dan.

Zet een ruime pan op met een bodempje water. Zet de potjes die je voor de jam gaat gebruiken ondersteboven in de pan, leg de deksels er bij en breng het water aan de kook. Laat een paar minuten goed doorkoken. Pak de potjes en deksels uit de pan (heet!) en zet ze tot gebruik omgekeerd op een schone theedoek.

Meet 1 liter bloesemwater af, de rest kan weg. Schenk het bloesemwater met het citroensap in een pan en roer de suiker er goed door. Breng het geheel aan de kook en kook al roerend een paar minuten door.

Knip de bloemetjes van het achtergehouden bloemscherm zorgvuldig los. Leg ongeveer 20 bloemetjes in ieder potje. Schenk de potjes nu vol hete jam (een jamtrechter is ideaal) draai de deksels er op en zet ondersteboven weg.

De jam is minstens een jaar houdbaar. Maar zo oud worden ze nooit.