Topinamboer

Peinzend tuur ik naar buiten. Boven zee hangt een loodgrijze lucht en ik kan vanuit hier de windrichting niet precies bepalen. Drijft het voorbij en kan ik een uurtje naar de tuin of haal ik dan zeker een nat pak? Het tuinseizoen is ten einde en de drempel om naar de tuin te gaan wordt steeds hoger, ik ben al weken niet geweest. In maart húppel ik naar buiten met 10 graden Celsius. Koud? Welnee! Bij droog weer zie je mij dan zelfs in korte broek bij dergelijke temperaturen, ben ik net een koe die te lang op stal stond. Maar nu? Getver.

Het werk op de tuin is ook niet bijster interessant in deze tijd van het jaar. Natuurlijk groeit er nog wel wat in de 'winter' vakken; pastinaak, knolselderij, groene kool, ook wortels zullen er nog zijn, aardappels. De spruiten hebben geen geweldige start gemaakt, maar daar zullen we best een paar keer van kunnen eten. En natuurlijk is er de topinamboer. Gekke ding, maar hip (want vergeten) en lekker.

Topinamboer of aardpeer is de knolvormige wortel van een plant die nog het meest lijkt op een zonnebloem. De soort die op mijn tuin groeit wordt wel 3 meter hoog, de bloem nauwelijks tien centimeter in doorsnee. Er komt enorm veel blad aan de plant en daardoor is het een behoorlijke windvanger. Afhankelijk van waar je hem plaatst is dat een voor- of nadeel.

Dat 'plaatsen' van de plant is wel een puntje van aandacht. Volgens de boeken 'woekert' de topinamboer enorm. Strikt genomen is dat niet waar; frambozen of bramen woekeren, munt ook; die maken onder de grond nieuwe wortels waar steeds nieuwe planten uit komen. In feite slingeren die wortels zich door de tuin. Bij de topinamboer werkt het anders; uit de oude knollen groeien nieuwe planten. Niet alleen uit hele knollen, maar zelfs uit ieder ienie-mini pietepeuterig stukje knol van minder dan een centimeter groeit een nieuwe plant. Dat heeft voor- en nadelen. Nadeel is dat je, wanneer je net zo actief met groenafval verspreiden bent als ik, óveral in het voorjaar het frisgroene blad van de topinamboer op ziet komen. Als je dan, net zoals ik, flink diep gespit hebt kan het wel even duren voor je de boosdoener opgegraven hebt. Groot vóórdeel van deze voortplantingstechniek is dat je maar eenmaal in je leven tien, hooguit twintig knollen hoeft te kopen. De natuur zorgt voor de rest.

Dit voorjaar mochten dus maar tien, vijftien planten blijven. Ik zette ze als windhaag rond de composthoop, snoeide ze in augustus flink terug en nu is het zover, ik kan gaan graven. Dat vind ik dan wèl weer een leuk klusje; graven naar eten. Het is net paaseieren zoeken, precies als bij de aardappel, je hebt geen idee wat je zult tegenkomen. Afgelopen winter ontdekte ik dat een hele bende gele mieren de herfst had benut om hordes wortelluizen af te zetten op de knollen van de topinamboer. Interessante les in ondergronds-kunde, maar ik baalde als een stekker. Gelukkig bleken de luizen de knollen nauwelijk aangetast te hebben, de smaak was er niet minder om.

De smaak... tsja, hoe zal ik het zeggen.... Aards. De smaak van topinamboer is ontegenzeggelijk aards. Als een wortelgroente, maar dan anders. Niet overheersend, zacht eerder. Goed in combinatie met andere groenten te gebruiken en zéker ook als basis voor soepen.

Morgen ga ik graven. Benieuwd of ik de mieren heb weten weg te houden, of de oogst een beetje aardig zal zijn en ik zal zéker nauwkeuriger graven dan afgelopen winter, om te voorkomen dat ik komend voorjaar wéér honderden plantjes heb. Vandaag:

Winterse wortelgroenten met kip

(naar een recept uit de Seasons)

olijfolie,

2 flinke kippenpoten, of kippendijen

(of een combinatie met kipfilet kan zelfs, als je maar wat vel hebt ook)

2 uien, 6 tenen knoflook

3 flinke pastinaken, 200 gram topinamboer

(met deze ca 500 gram groenten kun je variëren, knolselderij, winterpeen kan ook)

kilo krieltjes gewassen, in de schil.

3 laurierblaadjes, rozemarijn (liefst vers), evt. een paar jeneverbessen

3 dl groentebouillon

100-150 ml slagroom

3 eetl mosterd

trosje pitloze witte druiven, gewassen

Neem liefst een gietijzeren stoofpot en warm daarin langzaam de olie. Zet het vuur hoog en bak de kip rondom aan. Voeg de groenten toe, alles in grove stukken gesneden, dan de krielaardappeltjes. Voeg de kruiden toe. Blijf omscheppen tot de groenten kleuren. Haal de kip uit de pan en ontdoe die van vel en botten. Zet apart. Voeg ondertussen aan de groenten bouillon, room en mosterd toe en schraap de aanbaksels van de bodem. Breng aan de kook en laat een beetje inkoken terwijl je er bij blijft. Voeg de schoongemaakte kip en de druiven toe aan de groenten, laat nog 10 minuten op laag vuur sudderen. Serveer met brood (om de saus mee te kunnen dippen, die is goddelijk!)